Samen werken aan een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving?
- BezoekadresKelvinbaan 40 (2e etage), 3439 MT Nieuwegein
- PostadresPostbus 1475, 3430 BL Nieuwegein
- Telefoon030-2311377
- E-mailinfo@lbpsight.nl
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Bouwwereld.
6 juni 2020
Brandwerende voorzieningen bij liften
Ze komen voor: liften met liftdeuren waarlangs je in de schacht kunt kijken. Het is bij dit soort liften goed mogelijk dat de brandscheiding over de liftschachtdeuren loopt: het is tenslotte makkelijker om een 60 minuten brandwerende lijn te trekken dan om brandwerendheid te realiseren in de deuren van een liftinstallatie. Maar… er speelt hier een groot onderbelicht probleem in het ontwerp en de realisatie van de liftschachtdeuren.
Een liftschacht hoeft volgens het Bouwbesluit 2012 niet in een brandcompartiment te liggen. Wél geldt dan de voorwaarde dat de binnenzijde van de liftschacht qua brandklasse moet voldoen aan de eisen van een extra beschermde vluchtroute. Dus: brandklasse B en rookklasse s2 moeten conform de NEN-EN 13501-1 aan de binnenzijde van de schacht gerealiseerd zijn.
In een liftschacht zitten verschillende installatieonderdelen. De lift is namelijk een transportinstallatie. Het Bouwbesluit gaat vooral over bouwkundige scheidingen en verwijst voor de eisen van de liftonderdelen naar andere wetten en richtlijnen. De liftschacht zelf voldoet vaak prima aan de eisen en is onbrandbaar en massief uitgevoerd. Daardoor voldoet de liftschacht aan minimaal brandklasse B en mag dan buiten een brandcompartiment liggen. Maar wat betekent dit voor de brandwerendheid van de schachtwanden en liftdeuren?
BRANDWERENDHEID LIFTSCHACHTWANDEN EN LIFTDEUREN
Ligt een liftschacht buiten een brandcompartiment én voldoet de schacht aan de juiste brandklasse? Dan hoeft de brandwerendheid van de schachtwanden maar in één richting gerealiseerd te worden: vanaf de buitenzijde van de liftschacht richting de binnenzijde. Hierbij gaan we er wel vanuit dat de liftschacht binnen het ontwerp in zijn geheel brandwerend gescheiden moet worden. Grenst de liftschacht aan een extra beschermde vluchtroute? Dan hoeft er volgens het Bouwbesluit geen brandscheiding aanwezig te zijn tussen de extra beschermde vluchtroute en een liftschacht. Dit is toegestaan omdat zowel een extra beschermde vluchtroute als een liftschacht buiten een brandcompartiment liggen én in beide ruimten dezelfde materiaaleisen gelden.
Liftschachtdeuren kunnen de brandwerendheid maar in één richting garanderen. Dit komt doordat liftschachtdeuren in maar één richting brandwerend worden gemaakt en getest: van buiten de schacht naar binnen de schacht. Liftdeuren die getest zijn volgens deze testmethode kunnen niet zomaar toegepast worden om een tweezijdige brandwerendheid te realiseren. Uit contact met verschillende liftleveranciers blijkt dat er geen liftschachtdeuren op de markt zijn die een aantoonbare tweezijdige brandwerendheid bezitten. Een liftdeur kan daarom niet gebruikt worden als scheiding tussen twee brandcompartimenten of subbrandcompartimenten. Dit vormt dus een probleem bij een scheiding tussen (sub)brandcompartimenten. Maar is het dan wel veilig als de liftdeur als brandscheiding dient van de liftschacht die buiten een brandcompartiment ligt? Of als deze nog een poosje geschikt moet zijn om mee te vluchten? Voor het antwoord op deze vraag bekijken we de brandveiligheid van liftschachten via de risicobenadering op brandveiligheid.
RISICOBENADERING LIFTSCHACHT
Bij een risicobenadering kijken we naar een brand ín de liftschacht en brand vóór de liftschacht. In de liftschacht zijn dit de belangrijkste brandrisico’s:
- Het risico op het ontstaan van brand.
- Het risico op ontwikkeling van brand.
- Het risico op branddoorslag naar de liftschacht.
Wil je het risico op het ontstaan van brand en de ontwikkeling van brand beperken? Dan moet de aanwezigheid van brandbaar materiaal en ontstekingsbronnen minimaal zijn. Volgens de Europese liftregelgeving NEN-EN 81-20 moet de binnenzijde van de liftkooi van nieuwe liften minimaal voldoen aan brandklasse C en Cfl voor de vloer. Toch voorkomt brandklasse C niet dat er niks gaat branden. Zo worden voor de techniek in de liftkooi en de materialen aan buitenzijde van de kooi geen eisen gesteld. Ditzelfde geldt voor de bekabeling in liftschachten, behalve dat er minimale eisen gelden vanuit de NEN 1010 en de eisen voor brandweerliften. Verder kunnen er nog steeds diverse brandbare materialen én ontstekingsbronnen aanwezig zijn in een reguliere liftschacht:
- In de liftmachinekamer zitten de regeltechniek en een elektromotor.
- In de schacht kan bij een hydraulische lift een oliereservoir zitten.
- Stof en smeermiddelen kunnen zich gaan verzamelen in de schacht.
- Onderhoudsafval en onderdelen kunnen achtergelaten worden.
Blijkbaar is de wetgever ervan overtuigd dat de aanwezigheid van deze vuurlast en ontstekingsbronnen geen of een acceptabel restrisico oplevert. Wij als LBP|SIGHT zijn hier niet van overtuigd. Ook heeft een adviesbureau eind vorig jaar een artikel geschreven waarin staat dat veel liftdeuren door de afwijkende testmethode in de praktijk waarschijnlijk onvoldoende brandwerend zijn (www.brandveilig.com/nieuws/hoe-veilig-zijnbrandwerende-liftdeuren-56184). Als redenen worden bijvoorbeeld genoemd de afwezige rookdichtheid en de vervorming van de stalen liftdeuren bij brand. Hierdoor kunnen hete rookgassen de schacht in stromen en kan branddoorslag – en rookverspreiding – naar boven- en ondergelegen verdiepingen plaatsvinden.
Wij als LBP|SIGHT vinden dat het risico op branddoorslag vanuit of naar een liftschacht via de brandwerende liftschachtdeur er wel degelijk toe doet. Júíst omdat de lift vaak in een extra beschermde vluchtroute ligt. Deze extra veilige status is er niet voor niks. Denk bijvoorbeeld aan ouderen en verminderd zelfredzame personen. Zeker in deze situaties is een goede risicoanalyse noodzakelijk.
EEN RESTRISICO? EEN RELEVANT RISICO!
We vinden het restrisico op het ontstaan, ontwikkelen en doorgroeien van brand dus niet acceptabel. In overeenkomst met de beslisboom die we in Bouwwereld 11-2018 in artikel ‘E- en Wschachten, wel of niet compartimenteren?’ publiceerden, zou er een dubbelzijdige brandscheiding rond de liftschacht moeten liggen. Er zijn in een liftschacht tenslotte bekabeling en elektrische apparatuur aanwezig. Bovendien is de schacht te betreden.
MOGELIJKHEDEN IN BRANDWERENDE VOORZIENINGEN
Helaas is de dubbelzijdige brandscheiding – en dus het leggen van de liftschacht in een eigen brandcompartiment – niet altijd te realiseren. Dit is helemaal problematisch als dit met brandwerende liftdeuren zou moeten.
De middelen vanuit de markt ontbreken weliswaar, maar zijn er prima andere oplossingen mogelijk dan het toepassen van net niet geschikte brandwerende liftdeuren. Denk hierbij aan het verleggen van brandscheidingen, dus op een andere plaats in het gebouw dan over de liftschachtdeuren. Ook kun je denken aan het plaatsen van veilige voorzieningen vóór de liftdeur, zoals een reguliere brandwerende deur, of een brandwerend rookscherm of rolluik. Het vluchten van personen uit de lift moet daarbij wel mogelijk blijven.
UW MENING
Wij denken dat er op dit vlak een kans ligt om de brandveiligheid in gebouwen in Nederland te verbeteren. Wat vindt ú als partij in de markt van de tweezijdige brandwerendheid van liftdeuren? Hierin zijn we zeer geïnteresseerd: uw reactie ontvangen we graag!